گواهينامه حلال چيست و چگونه شرکت‌ها آن را دريافت مي‌کنند؟

راهنمای کامل براساس استاندارد MS1500 مالزی

گواهینامه حلال - در سال‌های اخیر، گواهینامه حلال (HALAL Certificate) به یکی از مهم‌ترین الزامات صادرات محصولات غذایی، آرایشی، دارویی و بسته‌بندی در بازارهای بین‌المللی تبدیل شده است. داشتن این گواهینامه به معنی تأیید انطباق محصول با الزامات شرعی اسلام و استانداردهای بهداشتی و کیفی است که از سوی مراجع معتبر بین‌المللی در کشورهای مختلف صادر می‌شود. در ایران، صدور و ارزیابی گواهینامه حلال توسط نمایندگی‌های معتبر از جمله شرکت INSPECT ترکیه (کشور مسلمان) تحت نظارت آقای علی جلالی، سرممیز رسمی سازمان IRCA انگلستان انجام می‌گیرد.

مفهوم گواهینامه حلال

گواهینامه حلال سندی است که تأیید می‌کند فرآیند تولید، مواد اولیه، بسته‌بندی و توزیع یک محصول مطابق با الزامات شرعی و فنی اسلام است. این گواهینامه نه‌تنها از نظر مذهبی اهمیت دارد، بلکه از دیدگاه بازرگانی و صادرات نیز مزیت رقابتی بزرگی به شمار می‌آید؛ زیرا بسیاری از کشورهای مسلمان فقط واردات کالاهای دارای نشان حلال را مجاز می‌دانند.

استاندارد مرجع:MS1500 مالزی

یکی از معتبرترین و شناخته‌شده‌ترین استانداردهای جهانی در زمینه حلال، استاندارد MS1500:2019 است که توسط سازمان استاندارد مالزی (Jabatan Standard Malaysia) تدوین شده است. این استاندارد شامل الزامات دقیق در زمینه‌های زیر است: 1- منشأ و منبع مواد اولیه (غیر حیوانی یا ذبح شرعی) 2- فرآیند تولید و بسته‌بندی 3- شرایط بهداشتی محیط کار 4- عدم آلودگی متقاطع با مواد غیرحلال 5- ردیابی مواد در زنجیره تأمین 6- کنترل مستندات، برچسب‌گذاری و آموزش کارکنان شرکت‌هایی که می‌خواهند گواهینامه حلال معتبر دریافت کنند، باید فرآیند خود را بر اساس این استاندارد طراحی و پیاده‌سازی نمایند.

مراحل دریافت گواهینامه حلال برای شرکت‌ها

فرآیند دریافت گواهینامه حلال در نمایندگی INSPECT ترکیه در ایران، مطابق با استانداردهای بین‌المللی و الزامات سازمان‌های تأیید صلاحیت‌شده انجام می‌شود. مراحل به‌صورت خلاصه به شرح زیر است: 1- درخواست رسمی و تکمیل فرم‌های اولیه شرکت متقاضی اطلاعات مربوط به محصول، مواد اولیه و فرآیند تولید را ارائه می‌دهد. 2- بررسی اولیه و تعیین دامنه صدور تیم ممیزی بررسی می‌کند که کدام خطوط تولید، برندها یا محصولات مشمول گواهینامه می‌شوند. 3- ممیزی مستندات و بازدید میدانی (On-site Audit) ممیزان رسمی از محل کارخانه، انبار و خطوط تولید بازدید کرده و انطباق با الزامات MS1500 را ارزیابی می‌کنند. 4- رفع عدم انطباق‌ها و تأیید نهایی در صورت وجود مغایرت، شرکت موظف است در مدت مشخص آن‌ها را اصلاح و مستند کند. 5- صدور گواهینامه حلال بین‌المللی توسط INSPECT ترکیه پس از تأیید کامل، گواهینامه با کد ردیابی رسمی صادر می‌شود که قابلیت استعلام جهانی دارد.

مراحل افزایش شانس پذیرش گواهی حلال برای شرکت‌ها

برای اینکه فرآیند ممیزی حلال با موفقیت انجام شود، شرکت‌ها باید چند نکته را رعایت کنند:

• تهیه مستندات کامل مواد اولیه و تأمین‌کنندگان
• رعایت اصول بهداشتی و جلوگیری از آلودگی متقاطع
• آموزش کارکنان درباره الزامات حلال
• تفکیک خطوط تولید در صورت وجود محصولات غیرحلال
• کنترل بسته‌بندی و انبارش مطابق استاندارد

رعایت این موارد باعث می‌شود شرکت در ممیزی داخلی و خارجی کمترین عدم انطباق را دریافت کند و فرآیند صدور گواهینامه حلال سریع‌تر انجام شود.

چه شرکت‌هایی نیاز به گواهینامه حلال دارند؟

گواهینامه حلال فقط مخصوص صنایع غذایی نیست. امروزه صنایع مختلفی برای صادرات یا جلب اعتماد مشتریان به سراغ آن می‌روند، از جمله:

• تولیدکنندگان مواد غذایی و آشامیدنی
• کارخانه‌های بسته‌بندی خشکبار، گوشت و فرآورده‌های دامی
• صنایع دارویی و مکمل‌های غذایی
• تولیدکنندگان مواد آرایشی و بهداشتی
• شرکت‌های حمل‌ونقل و انبار مواد غذایی
• واحدهای فرآوری، لبنیات و روغن نباتی

آیا شرکت‌های بازرگانی می‌توانند گواهینامه حلال بگیرند؟

این سؤال یکی از پرتکرارترین موارد در فرآیند صدور گواهینامه است. باید توجه داشت که گواهینامه حلال برای محصول صادر می‌شود، نه صرفاً برای فعالیت بازرگانی. بنابراین تنها شرکت‌هایی می‌توانند گواهینامه دریافت کنند که در فرآیند تولید، بسته‌بندی، فرآوری یا نگهداری محصول نقش مستقیم داشته باشند. شرکت‌های بازرگانی صرف که فقط خرید و فروش یا صادرات کالاهای آماده بازار را انجام می‌دهند، مشمول صدور گواهینامه مستقیم نیستند؛ زیرا نهاد صادرکننده باید بتواند کل زنجیره تولید را ممیزی و ردیابی کند. با این حال استثناء وجود دارد اگر شرکت بازرگانی دارای انبار مستقل یا مرکز بسته‌بندی تحت مالکیت خود باشد و در آن کنترل کیفیت یا بسته‌بندی انجام دهد، امکان ممیزی و صدور گواهینامه وجود دارد.

مزایای دریافت گواهینامه حلال

امکان صادرات به کشورهای اسلامی (مالزی، اندونزی، عربستان، امارات و...) افزایش اعتماد مشتریان داخلی و خارجی رعایت اصول بهداشتی و ایمنی در تولید اعتبار بین‌المللی در کنار گواهینامه‌های ISO مانند ISO 9001, ISO 22000 یا FSSC 22000 تقویت برند و جایگاه شرکت در بازار رقابتی

گواهینامه حلال چه تأثیری بر صادرات دارد؟

یکی از مهم‌ترین مزایای دریافت گواهینامه حلال، افزایش توان صادراتی شرکت‌ها است. بسیاری از کشور‌های مسلمان مانند اندونزی، مالزی، پاکستان، عراق و کشورهای حوزه خلیج فارس تنها به محصولاتی اجازه ورود می‌دهند که دارای گواهینامه معتبر حلال باشند. به همین دلیل، شرکت‌هایی که قصد توسعه بازارهای بین‌المللی را دارند، باید از همان ابتدا الزامات استاندارد حلال را در تولید، بسته‌بندی و انبارش رعایت کنند. وجود علامت حلال روی محصول، اعتماد خریداران خارجی را افزایش می‌دهد و احتمال رد شدن محموله در گمرکات را به حداقل می‌رساند.

چرا گواهینامه حلال برای برندینگ و رقابت ضروری است؟

در بسیاری از صنایع غذایی، دارویی و آرایشی، مشتریان به دنبال محصولاتی هستند که شفافیت و ایمنی بیشتری داشته باشند. استاندارد حلال علاوه بر معیارهای شرعی، بر بهداشت، سلامت، پاکیزگی، ردیابی محصول و جلوگیری از آلودگی متقاطع نیز تاکید می‌کند. همین موضوع باعث شده است که نشان حلال امروز نه فقط یک گواهی مذهبی، بلکه یک مزیت رقابتی تجاری محسوب شود. شرکت‌هایی که این گواهی را دریافت می‌کنند معمولاً وفاداری مشتریان بیشتری دارند و در مقایسه با رقبا، تصویر حرفه‌ای‌تری از برند خود ارائه می‌دهند.

گواهینامه حلال چگونه باعث افزایش اعتماد مشتریان داخلی می‌شود؟

در بازار داخلی ایران نیز بسیاری از مصرف‌کنندگان ترجیح می‌دهند محصولاتی را انتخاب کنند که فرآیند تولید آن‌ها تحت نظارت استانداردهای معتبر قرار گرفته باشد. دریافت و تایید گواهینامه حلال از مرجع رسمی، مانند سازمان ملی استاندارد ایران یا معاونت غذا و دارو، موجب می‌شود مشتری بداند محصولی که خریداری می‌کند از مواد اولیه سالم، بهداشتی و مجاز تهیه شده است. این موضوع برای صنایعی مانند گوشت، لبنیات، رستوران‌ها، صنایع کنسروی، شیرینی‌پزی‌ها و شرکت‌های بسته‌بندی مواد پروتئینی اهمیت بیشتری دارد.

نقش گواهینامه حلال در افزایش فروش محصولات غذایی و رستورانی

در صنایع رستورانی، کترینگ‌ها و تهیه‌غذاها، داشتن گواهینامه حلال یک امتیاز بسیار مهم است. مشتریان زمانی که مطمئن باشند فرآیند پخت، نگهداری، انبارش و تأمین مواد اولیه مطابق اصول شرعی و بهداشتی انجام می‌شود، اعتماد بیشتری به مجموعه پیدا می‌کنند. بسیاری از مجموعه‌های بزرگ غذایی، هتل‌ها و خطوط هوایی نیز به دلیل اهمیت این موضوع، از تامین‌کنندگان دارای گواهی حلال استفاده می‌کنند.

 نقش شرکت INSPECT ترکیه در ایران

شرکت INSPECT ترکیه با داشتن دفتر نمایندگی رسمی در ایران و با مدیریت آقای علی جلالی، سرممیز رسمی IRCA انگلستان، به‌عنوان یکی از معتبرترین مراجع صدور گواهینامه‌های ISO، HSE و HALAL در ایران فعالیت می‌کند. خدمات این مجموعه در زمینه گواهینامه حلال شامل:

• مشاوره تخصصی و آموزش الزامات استاندارد MS1500
• ممیزی و ارزیابی رسمی خطوط تولید
• صدور گواهینامه حلال بین‌المللی
• تمدید و ممیزی مراقبتی سالانه

اعتبار گواهینامه حلال INSPECT

گواهینامه‌های صادرشده توسط INSPECT ترکیه مطابق با الزامات MS1500 مالزی بوده و از سوی بسیاری از کشورهای اسلامی و نهادهای بین‌المللی قابل پذیرش و استعلام است. این گواهینامه معمولاً به مدت یک سال اعتبار دارد و پس از ممیزی مراقبتی تمدید می‌شود.

تفاوت گواهینامه حلال داخلی و بین‌المللی چیست؟

در ایران، مرجع رسمی صدور و تأییدکننده حلال، سازمان ملی استاندارد و معاونت غذا و دارو است. اما برای صادرات، بسته به مقصد ممکن است نیاز باشد شرکت از یک نهاد خارجی تأییدشده (Accredited Body) نیز گواهینامه دریافت کند. برای مثال برخی کشورها فقط گواهینامه‌های صادرشده توسط مراجع خاص مانند JAKIM مالزی یا ESMA امارات را می‌پذیرند. بنابراین شرکت‌ها باید قبل از اقدام به صادرات، تکلیف بازار هدف را مشخص کنند تا در انتخاب مرجع صدور گواهینامه حلال دچار مشکل نشوند.

IHAF چیست و چه نقشی در اعتبار گواهینامه‌های حلال دارد؟

فدراسیون بین‌المللی اعتباربخشی حلال (IHAF – International Halal Accreditation Forum) یک نهاد جهانی است که با هدف هماهنگ‌سازی، یکپارچه‌سازی و افزایش اعتماد بین‌المللی نسبت به گواهینامه‌های حلال ایجاد شده است. IHAF از سال ۲۰۱۶ فعالیت خود را آغاز کرده و امروز به‌عنوان بزرگ‌ترین مرجع هماهنگ‌کننده سیستم‌های اعتباربخشی (Accreditation) در حوزه حلال شناخته می‌شود. این سازمان با عضویت بیش از ۳۰ کشور—including کشورهای مسلمان و غیرمسلمان—تلاش می‌کند استانداردهای حلال در سراسر دنیا دارای یک زبان مشترک و قابل اعتماد باشند. (لینک وب سایت) IHAF خودش گواهینامه حلال صادر نمی‌کند؛ بلکه نهادهای اعتباربخش (Accreditation Bodies) را ارزیابی و تأیید می‌کند. به عبارت دیگر، اگر نهادی بخواهد گواهینامه حلال صادر کند و آن گواهی در سطح جهانی معتبر باشد، باید توسط یک عضو IHAF تأیید شده باشد. این موضوع باعث می‌شود گواهینامه‌های حلال صادرشده توسط مراجع معتبر، در کشورهای بیشتری پذیرفته شوند و احتمال رد شدن محصول در مقصد صادراتی کاهش یابد. یکی از مهم‌ترین اهداف IHAF این است که استانداردهای کشورهای مختلف را به هم نزدیک کند. برای مثال مصر، امارات، پاکستان، مالزی، عربستان و برخی کشورهای اروپایی عضو این فدراسیون هستند تا اختلافات بین استانداردهای حلال کشورها کمتر شود. از آنجا که بسیاری از بازارهای صادراتی تنها گواهینامه‌های صادرشده توسط مراجع عضو IHAF را قبول می‌کنند، عضویت یک مرجع در IHAF یک شاخص مهم برای اعتبار و پذیرش بین‌المللی گواهینامه حلال محسوب خواهد شد.

جمع‌بندی

گواهینامه حلال نه‌تنها نشانه انطباق با اصول اسلامی است، بلکه سندی از کیفیت، ایمنی و اعتماد در بازارهای جهانی محسوب می‌شود. اگر شرکت شما در حوزه تولید، بسته‌بندی یا صادرات مواد غذایی و دارویی فعالیت دارد،اخذ این گواهینامه می‌تواند دروازه ورود به بازارهای جهانی باشد.